Nowe techniki pomagają obni… – Information Centre – Research & Innovation

© fizkes, #297089351, source:stock.adobe.com 2021

Średnia długość życia w Europie wydłuża się, ale jednocześnie rośnie ryzyko rozwoju chorób związanych z wiekiem, takich jak zwyrodnienie plamki żółtej (ang. Age-related Macular Degeneration, AMD), czyli choroba degeneracyjna siatkówki, która może prowadzić do całkowitej utraty wzroku. AMD stanowi w rzeczywistości główną przyczynę ślepoty u ludzi powyżej 50. roku życia i obecnie cierpi na nią 17,7 miliona ludzi w UE. Ze względu na fakt, że żyjemy coraz dłużej, szacuje się, że do 2040 roku liczba przypadków AMD w Europie wzrośnie o 50 {f08ff3a0ad7db12f5b424ba38f473ff67b97b420df338baa81683bbacd458fca}, a na całym świecie przekroczy 300 milionów.

Znalezienie leku na AMD jest jednak nie lada wyzwaniem z uwagi na złożony charakter tej choroby, która wywoływana jest wieloma czynnikami, takimi jak wiek, geny i styl życia. „Nie wiemy, w jaki sposób czynniki te wywołują chorobę i dlaczego dotyka ona tylko części pacjentów”, mówi Marius Ueffing, prezes i dyrektor Instytutu Okulistycznych Badań Naukowych Uniwersytetu Eberharda Karola w Tybindze. „Uzyskanie odpowiedzi na te pytania ma kluczowe znalezienie dla poszukiwań leku na AMD”.

Tego zadania podjął się zespół finansowanego przez UE projektu EYE-RISK, który opracował zestaw narzędzi obliczeniowych pozwalających na dokładną ocenę ryzyka rozwoju AMD u danego pacjenta. Naukowcy starali się także ustalić, jak czynniki ryzyka wpływają na powstawanie choroby.

Bogata baza danych pozwoli na analizę ryzyka i patologii związanych z AMD

Na początku naukowcy stworzyli bazę danych, którą stale uzupełniali o wysokiej jakości dane pochodzące z różnych źródeł. „Z tego, co wiemy, jest to największe repozytorium danych dotyczących AMD na świecie”, wyjaśnia Ueffing, współkoordynator projektu.

Zespół projektowy stworzył ponadto panel diagnostyczny pozwalający na ocenę predyspozycji genetycznych do rozwoju choroby. Następnie wykorzystując metody obliczeniowe, między innymi sztuczną inteligencję, badacze opracowali innowacyjny algorytm prognozy ryzyka.

„W oparciu o kompleksową bazę danych łączącą informacje genetyczne, wyniki badań oczu i informacje na temat stylu życia narzędzie może precyzyjnie przewidywać ryzyko rozwoju AMD u danego pacjenta”, mówi Caroline Klaver, badaczka z Centrum Medycznego Uniwersytetu Erazma i współkoordynatorka projektu.

Narzędzie może pomóc każdemu wprowadzić konieczne zmiany w stylu życia i w ten sposób obniżyć ryzyko utraty wzroku. „Dzięki naszemu rozwiązaniu udało nam się ustalić, że dieta śródziemnomorska w połączeniu ze zdrowym trybem życia może uchronić przed ślepotą”, mówi Cécile Delcourt, badaczka z Uniwersytetu w Bordeaux, która nadzorowała prace nad narzędziem. „U osób, które mają większe predyspozycje genetyczne do rozwoju choroby, dieta bogata w składniki odżywcze może ograniczyć ryzyko o 41 {f08ff3a0ad7db12f5b424ba38f473ff67b97b420df338baa81683bbacd458fca}”.

Zespół projektu EYE-RISK zbadał ponadto procesy cząsteczkowe zachodzące w oku osoby chorej na AMD. W oparciu o wyniki badania naukowcy stworzyli następnie model obliczeniowy uwzględniający takie aspekty jak potencjalne ryzyko, aktywność fizyczna, zagrożenia i wpływ procesu starzenia się, który może zostać wykorzystany w przyszłych inicjatywach badawczych.

Narzędzia poprawią profilaktykę i leczenie AMD

Zespół projektu EYE-RISK sformułował standardy diagnostyczne pozwalające na lepsze zrozumienie przyczyn AMD, przygotowując grunt pod opracowanie skutecznego leczenia. Model predykcyjny został udostępniony na stronie internetowej, gdzie korzystać z niego mogą zarówno pacjenci, jak i pracownicy służby zdrowia.

„Nasze narzędzia pomogą osobom z wysokim ryzykiem rozwoju choroby zmienić swój styl życia, by całkowicie zapobiec AMD lub powstrzymać jego dalszy rozwój”, podsumowuje Ueffing. „Różne ustawienia dotyczące ryzyka pomogą w klasyfikacji pacjentów, ulepszając przyszłe badania kliniczne dotyczące terapii AMD”.

Chociaż projekt nie otrzymuje już unijnego wsparcia, naukowcy nadal współpracują z instytucjami partnerskimi, takimi jak dwie organizacje na rzecz pacjentów: niemiecka PRO RETINA i międzynarodowa Retina International. Wykorzystują oni rezultaty projektu EYE-RISK, by wspólnie edukować na temat AMD i informować o strategiach profilaktycznych.

Niektórzy partnerzy EYE-RISK opracowali platformę opartą na sztucznej inteligencji, która oferuje dokładną i zindywidualizowaną diagnostykę, profilowanie ryzyka i poradnictwo w zakresie zarządzania pacjentem. Projekt poddawany jest teraz ocenie. Z rozwiązania opracowanego w toku projektu korzysta już kilka firm farmaceutycznych, które pracują nad skutecznymi lekami na AMD.

Angielska wersja filmu